Waarom breken snaren?

Je hebt het misschien al wel eens meegemaakt: een gebroken of gesprongen snaar. Of het nu gebeurt bij het opzetten of na enkele maanden spelen: het blijft een grote teleurstelling. Een snaar breekt echter niet zomaar. Ze zijn ontworpen voor duurzaamheid en elke snaar wordt zeer minutieus onderworpen aan kwaliteitstesten bij de fabrikant. De kans op een 'defecte' snaar is vrijwel onbestaande. Het is waarschijnlijker een signaal dat er iets mis is met je instrument, of met de manier waarop je de snaar hebt opgezet.

Levensduur

Snaren hebben een beperkte levensduur, eenmaal ze op het instrument zijn gezet. De dunne viool- en altvioolsnaren hebben een gemiddelde levensduur van drie tot zes maanden, of ongeveer 300 speeluren, voordat ze aan klankkwaliteit en stabiliteit verliezen. Een mi (E)-snaar is het fragielst. Deze verslijt het snelst (soms al na enkele weken) en heeft ook het meeste kans op springen. Dikkere snaren, zoals die op de cello, zou je minstens een keer per jaar moeten vervangen.

Als je merkt dat je snaren minder goed klinken en aanspreken, verkleuren (niet af te kuisen met een doekje) of de omwinding begint rafelen, is het een teken dat het dringend tijd wordt om ze te vervangen. Zo vermijd je het drama van een plots gesprongen snaar.

Onjuist gestemd

Een snaar is ontworpen voor een bepaalde spanning. Deze spanning hangt samen met de stemming van de snaar. Dit is de meest voorkomende reden waarom een snaar springt tijdens het opzetten. Zeker bij beginnende strijkers gebeurt dit vaak. Als je niet zeker bent van de toonhoogte, breng de snaar dan met kleine stapjes op de juiste toon. Gebruik altijd een stemapparaatje of stemapplicatie op je telefoon om te checken of je niet over de bedoelde toonhoogte gaat. Te laag is geen probleem, te hoog wel!

Het is belangrijk dat de snaar op de juiste manier en de juiste plaats wordt opgedraaid.

Meer tips over het vervangen van een snaar kan je lezen in ons ander artikel:

• Een snaar vervangen, hoe doe je dat?

Als je twijfelt, vraag dan je leerkracht, luthier of een andere professionele strijker om hulp.

Temperatuurverschillen of luchtvochtigheid

Een plots verschil in temperatuur of luchtvochtigheid (bijvoorbeeld bij het transport, het betreden van een warm huis in een koude winter, airconditioning in warme zomermaanden, ...) kan ervoor zorgen dat het hout van je instrument uitzet of krimpt. Afgezien van het feit dat dit niet goed is voor je instrument, zal dit ook de stemming van je snaren beïnvloeden. Je zal de eerste niet zijn die een gebroken snaar ontdekt bij het openen van je kist. Gebruik dan ook altijd een goede, isolerende koffer of hoes voor je instrument. Accessoires om de luchtvochtigheid in je kist te stabiliseren kunnen een positieve invloed hebben.

Zweet en corrosie

Veeg altijd je snaren af met een droog doekje na het spelen. Vergeet daarbij niet het gedeelte waar je je vingers neerzet boven de toets. Het zweet en en vet van je handen kan de metalen winding of de kern aantasten. Sommige snaren zijn hier al gevoeliger voor dan andere (hangt af van het materiaal waaruit ze gemaakt zijn). Op de duur kan inwendige of uitwendige corrosie ontstaan, waardoor de snaar haar stevigheid verliest en op een onverwacht moment kan breken.

Imperfecties op je instrument

Snaren zijn ontworpen om de grote spanning tussen het staartstuk en de stemsleutel aan te kunnen, en om weerstand te bieden aan het booggeweld en het gefriemel van jouw vingers. Imperfecties aan je instrument kunnen echter de reden zijn waarom je snaar er plots de brui aan geeft. De plaats waarop de snaar gebroken is, geeft een goede indicatie van de afwijking. 

Als onderstaande elementen je in orde lijken, kan je je instrument eens laten nakijken bij de vioolbouwer als er regelmatig een snaar onverwacht breekt op jouw instrument. Hij of zij zal onder andere de hoek ook nakijken waarin de toets gemonteerd is, hoogte van de kam, de lengte van het instrument...  Aarzel niet om daar een bezoekje te brengen!

• Staartstuk en fijnstemmers

Een snaar met kogel moet normaal gezien vlot in de daarvoor voorziene plaats glijden in het staartstuk of de fijnstemmer. De kogel moet dan zo dicht mogelijk tegen de andere kant van het bevestigingsgedeelte zitten. Als het kogeltje niet juist gepositioneerd is (bijvoorbeeld een te ver uitstekend snaareinde), zal de snaar niet de juiste spanning hebben en zal het risico op springen significant vergroten.  

Als je een mi (E)-snaar met een lus gebruikt en dus een fijnstemmer met haak, kijk dan regelmatig na of het haakje geen scherpe randen heeft op de raakpunten met het lusje. Als dit het geval is, laat deze dan bijwerken door een luthier.

• Kam

Zijn de gleufjes op de kam breed genoeg? Is de kam niet te hoog (wat een hogere spanning veroorzaakt)? Let op voor scherpe randjes.

• Topkam

Check ook de breedte van de gleufjes en voor scherpe randen. De gleufjes moeten hier netjes aflopen naar de krul om de snaren in de goede richting te leiden.

• De krul en stemsleutels

Zoals eerder aangehaald, is het belangrijk dat je de snaren op de juiste manier op je instrument zet. Ze mogen elkaar niet raken, in de juiste richting opgedraaid, op de juiste stemsleutel...

• De toets 

Ja, zelfs al is ebbenhout één van de hardste houtsoorten ter wereld, toch zal je na jaren spelen bepaalde imperfecties kunnen zien of voelen op je toets. Er kunnen oneffenheden ontstaan op de plaatsen waar je je vingers zet, of de snaargroeven kunnen inslijten. Deze onnauwkeurigheden dragen bij tot het sneller verslijten van snaren. Als je denkt dat je toets niet helemaal in orde is, kan je deze laten polijsten bij een luthier.

Hopelijk heb je na het lezen van deze tips nooit meer last van een plots gesprongen snaar!